«Τελετουργική δολοφονία»

ελαιογραφία του Karol de Prevot, πρώτο μισό του 18ου αιώνα. Βρίσκεται στον καθεδρικό της πόλης Σαντόμιεσζ, στην Πολωνία.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Τον 17ο αιώνα και στις αρχές του 18ου, η πόλη Σαντόμιεσζ (Sandomierz) υπήρξε θέατρο συγκρούσεων μεταξύ Εβραίων και Καθολικών. Το 1628, οι Εβραίοι κατηγορήθηκαν ότι προκάλεσαν τον θάνατο του γιού ενός φαρμακοποιού της πόλης. Σύμφωνα με την κατηγορία, είχαν απαγάγει το παιδί και, αφού πήραν το αίμα του, έκοψαν το πτώμα σε κομμάτια, τα οποία έδωσαν στα σκυλιά. Παρά την έρευνα που ακολούθησε, οι κατηγορούμενοι δεν καταδικάστηκαν.

Ωστόσο, οι Εβραίοι του Σαντόμιεσζ κατηγορήθηκαν δύο ακόμη φορές για τελετουργική δολοφονία, το 1698 και το 1710.

Η κατηγορία της τελετουργικής δολοφονίας, είναι αποτέλεσμα της δοξασίας ότι οι Εβραίοι δολοφονούσαν χριστιανόπουλα, κυρίως αγόρια, για να χρησιμοποιήσουν το αίμα τους για θρησκευτικές τελετές, π.χ. για την παρασκευή ματσά. Αυτός ο μύθος, ο οποίος μαρτυρείται για πρώτη φορά στη Βρετανία του 1144 (η υπόθεση του Γουλιέλμου του Νόργουιτς), με το πέρασμα των αιώνων διαδόθηκε σε κάθε σχεδόν γωνιά της Ευρώπης. Αποτελούσε βαθιά ριζωμένη πεποίθηση στην Πολωνία, και οι τραγικές της συνέπειες ήταν ορατές ακόμη και στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.

Οι ψευδείς κατηγορίες για τελετουργικές δολοφονίες είχαν τραγικές συνέπειες για τους Εβραίους σε όλη την μακραίωνη ιστορία τους, όπως πογκρόμ, εμπρησμούς και, κυρίως, δολοφονίες.

Αυτό που κάνει αυτή τη δοξασία πιο ανησυχητική είναι το πόσο βαθιά ριζωμένη είναι στην κοινωνία και στον πολιτισμό μας. Είναι τραγικό, αλλά υπήρξαν κατηγορίες για τελετουργικές δολοφονίες το 1945 στην Κρακοβία και το 1946 στο Κιέλτσε. Και μόνο η φήμη πως υπήρχαν χριστιανόπουλα που είχαν απαχθεί και τα κρατούσαν κρυμμένα στη συναγωγή ή στην έδρα κάποιου εβραϊκού οργανισμού, ήταν αρκετό για να οδηγήσει σε διαβόητα πογκρόμ, αμέσως μετά την τραγωδία του Ολοκαυτώματος.

Το πογκρόμ του Κιέλτσε ήταν η σπίθα που πυροδότησε τη μαζική έξοδο των επιζώντων του Ολοκαυτώματος από την Πολωνία, γιατί μείωσε δραστικά το πόσο ασφαλείς ένιωθαν στη χώρα τους.

Αυτό που προκαλεί ακόμη μεγαλύτερο αποτροπιασμό είναι πως το πογκρόμ ξεκίνησε από μια φήμη ότι οι Εβραίοι είχαν κρατήσει ένα χριστιανόπουλο στο υπόγειο ενός κτιρίου όλη τη νύχτα. Κατά τη διάρκεια των επιθέσεων και βανδαλισμών που ακολούθησαν, κανείς δεν βρέθηκε να πει πως το συγκεκριμένο κτίριο δεν διέθετε καν υπόγειο.

Σήμερα, αυτός ο μεσαιωνικός μύθος έχει ξεπεραστεί και δεν αναφέρεται πια σε δημόσιες συζητήσεις ή εκκλησιαστικά κηρύγματα.

Ωστόσο, συχνά ξεσπούν σχετικά σκάνδαλα στον ακαδημαϊκό χώρο. Κάποιοι μελετητές της ιστορίας ή του πολιτισμού που εργάζονται σε καθολικά πανεπιστήμια φαίνεται πως θεωρούν τις παλιές κατηγορίες τελετουργικής δολοφονίας ως δικαιολογημένες, με αποτέλεσμα να τους παρέχουν ένα βαθμό ιστορικής εγκυρότητας. Το πιο πρόσφατο τέτοιο περιστατικό συνέβη το 2021 στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Λούμπλιν.

Συνεπώς, είναι εξαιρετικά σημαντικό να κατατάξουμε οριστικά την ιδέα της «τελετουργικής δολοφονίας» στην κατηγορία των επικίνδυνων αντι-εβραϊκών μύθων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Żyd Wróg odwieczny Antysemityzm w Polsce i jego źródła («Εβραίος – Ο αιώνιος εχθρός? Ο Αντισημιτισμός στην Πολωνία και τα αίτιά του» βιβλίο της Alina Cała, εκδ. Nisza, 2012)

The image of the Jew in Polish folk culture, Cała, A., Iερουσαλήμ, 1995, εκδ. Magnes Press, Hebrew University.

https://bit.ly/39wbYvz («Το αντιεβραϊκό πογκρόμ στο Κιέλτσε, τον Ιούλιο του 1946 – Νέα στοιχεία» άρθρο της Bozena Szaynok στον Ιστοχώρο του Ινστιτούτου Χάριμαν του Πανεπιστημίου Κολούμπια των ΗΠΑ)

https://bit.ly/39uhX44 («Μελέτη περίπτωσης: Το πογκρόμ του Κιέλτσε» άρθρο της Anita Prazmowska, London School of Economics & Political Science)

ΟΠΤΙΚΑ ΜΕΣΑ