Mord rytualny

Oryginalny obraz z kościoła w Sandomierzu, Polska. Autor: Karol de Prevot, pierwsza połowa XVIII wieku.

WIĘCEJ INFORMACJI

W XVII w. i w pierwszej połowie XVIII w. Sandomierz stał się areną konfliktów pomiędzy katolikami a Żydami. W 1628 r. Żydzi zostali oskarżeni o spowodowanie śmierci syna miejscowego aptekarza. Mieli oni rzekomo porwać dziecko, pobrać z niego krew, poćwiartować ciało i dać je do zjedzenia psom. Prowadzono śledztwo, ale oskarżeni Żydzi nie zostali ostatecznie skazani.

Jednak sandomierscy Żydzi zostali ponownie oskarżeni o dokonanie rytualnych mordów na chrześcijańskich dzieciach i to jeszcze dwukrotnie - w 1698 i 1710 r.

Oskarżenia o mord rytualny względem Żydów opierały się na fałszywym przekonaniu, że osoby ze społeczności żydowskiej mordowały chrześcijańskie dzieci (głównie chłopców), aby wykorzystać ich krew w obrzędach religijnych, np. do wyrobu macy. Mit ten, którego początki sięgają co najmniej 1144 roku (sprawa Williama z Norwich w Anglii), rozprzestrzenił się w ciągu kolejnych wieków niemal na cały kontynent europejski. W Polsce był on silnie widoczny, a jego tragiczne skutki odczuwalne jeszcze w drugiej połowie XX wieku.

Fałszywe oskarżenia o mordy rytualne miały na przestrzeni wieków poważne konsekwencje dla ludności żydowskiej – prowadziły do pogromów, podpaleń, a przede wszystkim morderstw.

Głębokie zakorzenienie tego mitu w kulturze i społeczeństwie czyni go jeszcze bardziej niepokojącym. Tragiczne skutki wiary w dawne oskarżenia o mordy rytualne widać było w 1945 r. w Krakowie i w 1946 r. w Kielcach. Plotka o rzekomym porwaniu lub usiłowaniu porwania chrześcijańskich dzieci doprowadziła do niesławnych pogromów, tuż po tragedii Holokaustu.

Pogrom kielecki przyspieszył masową emigrację ocalałych z Holocaustu z Polski, gdyż drastycznie zmniejszył poczucie bezpieczeństwa w tym kraju.

Szokującym powodem tego wydarzenia była plotka, że Żydzi przetrzymywali przez noc w piwnicy budynku chrześcijańskiego chłopca. Podczas aktu agresji i wandalizmu nikt nie zwrócił uwagi na to, że budynek ten w ogóle nie ma piwnicy.

Dziś ten średniowieczny mit pozornie wydaje się już nieaktualny. Nie pojawia się w publicznych dyskusjach czy kościelnych kazaniach.

Co jakiś czas jednak wybucha skandal w środowisku akademickim. Niektórzy kulturoznawcy czy historycy związani z katolickimi uczelniami zdają się traktować dawne oskarżenia o mord rytualny jako uzasadnione, nadając im tym samym rys prawdy historycznej. Ostatni taki przypadek miał miejsce w kwietniu 2021 r. na katolickiej uczelni w Lublinie.

Dlatego niezwykle ważne jest, aby kwestię „mordu rytualnego” zaliczyć do kategorii niebezpiecznych i szkodliwych mitów dotyczących Żydów.

BIBLIOGRAFIA

Żyd Wróg odwieczny Antysemityzm w Polsce i jego źródła (book “Jew. The eternal enemy. Antisemitism in Poland and its sources”, by Alina Cała)

The image of the Jew in Polish folk culture, by Alina Cała, published by Jerusalem: Magnes Press, Hebrew University, 1995.

https://bit.ly/39wbYvz (The Jewish Pogrom in Kielce, July 1946 - New Evidence, by Bozena Szaynok)

https://bit.ly/39uhX44 (Case Study: The Pogrom in Kielce)

MATERIAŁY IKONOGRAFICZNE