Świadectwa Żydów greckich

Antysemityzm w powojennej Grecji

Antysemityzm jest wielowymiarowym zjawiskiem głęboko zakorzenionym w społeczeństwach europejskich, w tym w Grecji. Wywiady przeprowadzone przez Muzeum Żydowskie w Grecji w ramach projektu HANNAH to oddanie głosu osobom, które były lub mogły być ofiarami antysemityzmu, wysłuchanie ich historii i zarejestrowanie ich osobistych doświadczeń – nie jako biernych ofiar, ale jako aktywnych podmiotów. Interesowało nas to, czy i jak ci ludzie mogli zareagować, a jak ostatecznie jak zareagowali na różne formy antysemityzmu. Naszym celem było zrozumienie, w jaki sposób doświadczyli antysemityzmu w kontekście całego swojego życia. Jednocześnie projekt miał na celu udokumentowanie incydentów antysemickich w Grecji, które mogły umknąć akademickim badaczom.

Taki jest kontekst wielowątkowego projektu historii mówionej, podjętego przez Muzeum Żydowskie w Grecji, który był realizowany od czerwca do października 2021 r. Łącznie przeprowadzono 25 wywiadów z greckimi Żydami – 9 mężczyznami i 16 kobietami – w Atenach, Chalkidzie, Salonikach i Koryncie , Larissie, Janinie i Korfu. Zarejestrowany materiał obejmuje ponad 50 godzin. Wywiady miały charakter „wywiadu życiowego”, tzn. poprosiliśmy rozmówców o opowiedzenie życiowych historii. Serdecznie im dziękujemy za odpowiedź i podzielenie się swoimi doświadczeniami.

Naszym głównym celem było zrozumienie przemian współczesnego antysemityzmu, tego jak ewoluował on po Holokauście, od zakończenia II wojny światowej. Dlatego początkowo skoncentrowaliśmy się na zebraniu relacji grupy wiekowej zwanej drugim pokoleniem ocalałych z Holokaustu, czyli urodzonych po wojnie dzieci żydowskich rodziców, którzy doświadczyli prześladowań. Te dzieci były same w sobie nadzieją i dowodem na to, że zniszczone społeczności żydowskie w Grecji mogą się odrodzić. Etapy ich życia zbiegły się z odbudową wspólnot żydowskich w Grecji.

Biorąc pod uwagę, że liczba wywiadów była ograniczona, ustaliliśmy dwa dalsze kryteria profilu rozmówców. Po pierwsze, nadaliśmy priorytet zbieraniu wywiadów od dzieci ocalałych z nazistowskich obozów, w celu zbadania międzypokoleniowej traumy i rodzinnej pamięci o Holokauście. Po drugie, szukaliśmy osób, które były faktycznie aktywne, zaangażowane w sprawy greckiej społeczności żydowskiej, ponieważ szczególnie interesowało nas stanowisko osób, które systematycznie działały na rzecz obecności i widzialności greckich Żydów w dzisiejszych czasach. Istotne były wspomnienia wszelkich przeszkód, jakie mogli napotkać.

W trakcie naszych badań ostatecznie włączyliśmy kilka świadectw z różnych grup wiekowych. Mamy trzy wywiady z osobami, które urodziły się przed wojną i mają osobiste wspomnienia z okresu szczytu antysemickich prześladowań i przemocy. Najstarsi z tej grupy urodzili się w 1929 roku. W wywiadach tych skupiliśmy się na ich życiu powojennym, jednak opowiadali oni także o swoich przeżyciach wojennych, które pokazały, jak doświadczenie prześladowań ukształtowało ich późniejsze życie. Ponadto przeprowadziliśmy dwa wywiady z osobami należącymi do tzw. „pokolenia ocalałych 1.5”, urodzonymi w okresie prześladowań, w czasie II wojny światowej. Są to ludzie, których narodziny w krytycznym momencie zniszczenia ich społeczności pozostawiły im wiele pytań dotyczących ich wczesnych lat, na które z wiekiem szukali odpowiedzi. Ostatecznie dodanie do projektu innych kategorii wiekowych było niezwykle korzystne dla jego celu. Badacz może przyjrzeć się wielu różnym świadectwom i zrozumieć, jak różne grupy wiekowe różnie mówią o antysemityzmie.

Małą próbkę tych życiorysów można zobaczyć tutaj. Wszystkie wywiady są własnością Żydowskiego Muzeum Grecji i są dostępne wyłącznie dla celów badawczych lub edukacyjnych, z pełnym poszanowaniem obowiązujących przepisów dotyczących ochrony wrażliwych danych osobowych, opartych na dyrektywach UE i ustawodawstwie krajowym. Poniżej znajduje się pełna lista wywiadów, z krótkimi cytatami z każdego z nich.

Svi HANNAH oral history intervjui iz Grčke biće dostupni na korišćenje u Jevrejskom Muzeju Grčke po zahtevu na kontakt adresu [email protected].

Wywiady przeprowadziła dr Eleni Kouki. Wywiady rejestrował Dimitris Polydoropoulos.